BURNE DECENIJE USPONA I PADOVA KUĆE PISACA: Udruženje književnika Srbije, naš najstariji umetnički dom, obeležava 120 godina postojanja

POVODOM dana slovenske pismenosti, večeras u Francuskoj 7 biće upriličen svečani program u organizaciji Udruženja književnika Srbije, Slavističkog društva Srbije i Saveza slavističkih društava Srbije.

Foto V. Danilov

Time će, praktično početi obeležavanje 120 godina UKS, našeg najstarijeg umetničkog udruženja.

Osnovano je pod imenom Srpsko književno društvo 26. maja 1905. godine, u prostorijama tadašnje Srpske književne zadruge, pod predsedavanjem književnog doajena Milana Đ. Milićevića. Osnivači i prvi članovi bili su: dr Aleksandar Belić, dr Dragoljub Pavlović, Dragutin Ilić, Milovan Glišić, Pavle Popović, Radoje Domanović, dr Stanoje Stanojević, Aleksa Šantić, Jovan Dučić... Tajnim glasanjem izabrana je prva uprava čiji je predsednik bio Simo Matavulj a sekretar Jovan Skerlić. Naznačeni su i glavni ciljevi: okupljanje srpskih književnika u jednu zajednicu, zaštita profesionalnih interesa, uređivanje međusobnih odnosa između članova, uređivanje odnosa prema izdavačima i publici, poboljšavanje uslova književnog rada, pomoć članovima ili njihovim porodicama u slučaju loših materijalnih prilika.

Posle kraćeg zastoja u radu obnovljeno je 1911. godine i nazvano "Društvo srpskih književnika", a za predsednika je izabran Borisav Stanković.

Foto Z. Jovanović

Posle Prvog svetskog rata društvo je obnovilo rad kao "Udruženje srpskih književnika" a predsednik je bio Branislav Nušić. Posle Drugog svetskog rata ponelo je ime najsličnije današnjem imenu - "Udruženje književnika Narodne Republike Srbije", a predsednik je bila Isidora Sekulić. Ostalo je zabeleženo da su Udruženje vodili najistaknutiji srpski pisci: Ivo Andrić, Veljko Petrović, Jovan Popović, Dušan Matić, Risto Tošović, Dragan M. Jeremić, Zoran Gluščević, Ivan V. Lalić, Miodrag Bulatović, Jovan Hristić, Slobodan Rakitić, Milovan Vitezović...

Posle zvanične vesti, oktobra 1961. o dobijanju Nobelove nagrade, Ivo Andrić je upravo u zgradi u Francuskoj 7, dao svoju prvu zvaničnu izjavu: "Ideal umjetnika: tiho živjeti i biti u sve dane zaposlen stvaranjem i najrazličitijim formama, ali stvaranjem jedino i davanjem uvijek, da se nema vremena da živi i da se ima od svih radosti samo jednu jedinu: veliku radost stvaranja, a potom mirno iščeznuti i ostaviti se u boji, u liniji, u riječi, u gestu, u zvuku, da bi se svijetlilo vijekovima i grijalo svoje i svakog."
Osvrćući se na burnu istoriju Udruženja, sadašnji predsednik Miloš Janković, za "Novosti", kaže:

Miloš Janković, Foto V. Danilov

- UKS je uvek delilo sudbinu naše države i naroda imajući, u tom svom trajanju, i uspone i padove. Period od početka osamdesetih do polovine devedesetih prošlog veka, kada je čuvena adresa, Francuska 7, bila epicentar društvenog i kulturnog, pa i, rekao bih, političkog života u Srbiji, predstavlja zvezdane trenutke UKS. S druge strane, bilo je i perioda književničke apatičnosti, stagnacije, primirenosti, prividne neaktivnosti i okrenutosti sebi i svojim unutrašnjim problemima.

Bora Stanković, Isidora Sekulić, Simo Matavulj, Branislav Nušić, Foto Vikipedija

Politika je, po njegovim rečima, uvek imala, a ima i danas, omanji ili veći uticaj na mesto, ulogu, položaj i status UKS.

- Ne mislim samo na finansijski aspekt, na finansiranje ili odsustvo finansiranja, što je češći slučaj, programskih aktivnosti UKS, i kroz to pokušaje određene vrste "disciplinovanja" pisaca i njihovog Udruženja, već i na stalne pokušaje da UKS sledi neke proklamovane pravce, idejne ili neke druge, politikom inspirisane ili nametane.

Uspevali smo, kroz decenije, da ostanemo svoji, manje ili više uspešno, nekad i naglašeno opoziciono nastrojeni u odnosu na vlast, nekad njoj bliže, ali ipak svoji, samostalni, ne "prljajući" politikantstvom i političarenjem izvorne principe oko kojih je Udruženje nastalo. UKS je jedan veliki zbir autohtonih, samostalnih individualaca, talentovanih i samosvojnih ljudi, koji imaju svoje ideje i uverenja, i umetnička i politička, i to je njihovo pravo.

Današnje glasilo UKS "Književne novine", pojavilo se na kioscima 17. februara 1948, a urednici su bili revolucionar Jovan Popović i nadrealista Milan Dedinac. Prvih nekoliko godina u redakcijskom sastavu bili su Dušan Kostić, Milan Bogdanović, Skender Kulenović, Risto Tošović, Tanasije Mladenović, Čedomir Mirković, Miloš I. Bandić i Zoran Gluščević. Na mestu glavnog i odgovornog urednika i direktora najduže je od 1954. do 1968. bio Tanasije Mladenović, deleći sudbinu ovog lista. Zbog svojih sadržaja pojedini brojevi su bili zabranjivani, urednici pa i cele redakcije smenjivani. Uz određene materijalne poteškoće, "Književne novine" i dalje izlaze, a redakcijom rukovodi Bratislav R. Milanović. 

Preporučujemo

Kultura

0 0

KNjIŽEVNICI I AMBASADORI KOD ĆIRILA I METODIJA: Obeležavanje Dana slovenske pismenosti i kulture (FOTO)

24. 05. 2024. u 15:27

Kultura

0 0

SLAVOMIRU GVOZDENOVIĆU URUČENA NAGRADA UDRUŽENjA KNjIŽEVNIKA "SIMO MATAVULj": Na književnoj večeri u Adligatu Gvozdenović i Miroslav Aleksić

23. 02. 2024. u 15:18

Kultura

0 1

TAKMIČIMO SE SA ROBOTIMA ZA PRAVO DA STVARAMO UMETNOST: Književnica Tea Obreht na dodeli nagrade Luna Virino

23. 10. 2023. u 14:44

Kultura

0 0

U UDRUŽENjU KNjIŽEVNIKA SRBIJE: Održana tribina u znak sećanja na stradale u Drugom svetskom ratu

18. 04. 2023. u 19:38

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije