HITLER JE PRE 80 GODINA POBEĐEN NA ISTOČNOM FRONTU: Ključne operacije Drugog svetskog rata

Operacija Barbarosa ( nemački: Unternehmen Barbarossa ) bila je invazija na Sovjetski Savez 1941. od strane nacističke Nemačke i njenih saveznika iz sila Osovine započeta u nedelju, 22. juna 1941. godine. Bila je to najveća i najkrvavija kopnena ofanzivna operacija u ljudskoj istoriji, u kojoj je učestvovalo približno 10 miliona boraca, sa gubicima do kraja operacije većim od 8 miliona ljudi. Berlinska operacija 1945. je najveća bitka u istoriji, u kojoj je sa obe strane učestvovalo oko 3,5 miliona ljudi, 52 hiljade topova i minobacača, 7.750 tenkova i 11 hiljada aviona. U njoj je Crvena armija okupirala Berlin što je dovelo do bezuslovne predaje Nemačke .

Foto: Javno vlasništvo

1941: INVAZIJA

Rano ujutro 22. juna, u 4 sata, nakon snažne artiljerijske vatre , počela je invazija prednjih jedinica, a zatim i glavnih snaga. Nemačka ofanziva se odvijala duž fronta koji se protezao 3.000 km, u tri pravca: Lenjingrad, Moskva i Kijev. Nemačke i finske podmornice su delovale na Baltičkom i Crnom moru. Od 21. do 25. juna, nemačke pomorske i vazduhoplovne snage su delovale protiv SSSR-a sa finske teritorije. Kao rezultat graničnih bitaka, Vermaht je naneo težak poraz Crvenoj armiji, ali već krajem jula 1941. godine, nemačka komanda je bila primorana da izvrši prilagođavanja. Tek 30. septembra, nemačke trupe, nakon što su dovele rezerve, krenule su u ofanzivu na Moskvu . Kasni početak ofanzive, tvrdoglav otpor sovjetskih trupa i teški vremenski uslovi doveli su do zaustavljanja ofanzive na Moskvu i neuspeha operacije Barbarosa u celini. Kampanja 1941. u se završila taktičkim neuspehom nemačkih trupa na centralnom delu sovjetsko-nemačkog fronta.

Foto Profimedija

1942-1943: PREOKRET

Glavni vojni događaji 1942. odigrali su se u jugozapadnom pravcu: poraz Krimskog fronta, Harkovska operacija (12–25. maj), Voronješko-Vorošilovgradska strateška odbrambena operacija (28. jun – 24. jul), Staljingradska strateška odbrambena operacija (17. jul – 18. novembar) i Severnokavkaska strateška odbrambena operacija (25. jul – 31. decembar).

Nemački gubici su i dalje bili znatno manji od sovjetskih, ali sve slabija nemačka vojna ekonomija nije joj dozvoljavala da nadoknađuje izgubljenu tehniku istom brzinom kao Sovjeti, a neefikasno korišćenje ljudskih resursa nije dozvoljavalo da se divizije na Istoku popune Nemcima. Zato su značajne delove Istočnog fronta okupirale trupe nemačkih saveznika: rumunska 3. i 4. armija, 8. italijanska i 2. mađarska armija. One su se pokazale kao Ahilova peta Vermahta kada je 19. novembra 1942. počela je sovjetska kontraofanziva: 23. novembra jedinice Staljingradskog i Jugozapadnog fronta ujedinile su se kod grada Kalač-na-Donu i opkolile 22 neprijateljske divizije, a 2. februara 1943. godine, ostaci nemačke 6. armije, predvođeni feldmaršalom Paulusom, kapitulirali su u Staljingradu. Oko 90 hiljada nemačkih vojnika i oficira je zarobljeno. Odlučujući događaji letnje-jesenje kampanje 1943. godine bili su Kurska bitka i bitka na Dnjepru . Tokom Kurske bitke, Vermaht je izveo svoju poslednju stratešku ofanzivnu operaciju na Istočnom frontu, pokušavajući da preuzme inicijativu. Pokušaj nije uspeo, a tokom sovjetske kontraofanzive nemačke trupe su poražene.

vikipedija

1944-1945: NA BERLIN

U trećem periodu rata došlo je do značajnog kvantitativnog rast nemačkih oružanih snaga, naročito tehnike, ali njihov kvalitet je naprestano opadao usled ogromnih gubitaka na Istočnom frontu. Strateška inicijativa ostala kod SSSR-a i njegovih saveznika, a gubici Nemačke su se značajno povećali.

Crvena armija je započela zimsku kampanju 1943-1944. velikom ofanzivom na desnoobalskoj Ukrajini (24. decembar 1943 – 17. april 1944), a njen rezultat je poraz Grupa armija Jug i Grupa armija A. U Lenjingradsko-novgorodskoj operaciji (14. januar – 1. mart 1944) Crvena armija je porazile Grupu armija Sever i prekinule 900-dnevnu blokadu Lenjingrada. U Krimskoj ofanzivnoj operaciji (8. april – 12. maj) oslobođen je Krim a Crnomorska flota je povratila svoju glavnu bazu, Sevastopolj. Tokom letnje-jesenje kampanje, Crvena armija je izvela niz velikih operacija, koje su završene oslobođenjem Belorusije, Ukrajine i Baltika. Rumunija i Bugarska su kapitulirale i ušle u rat protiv Nemačke. U septembru-oktobru 1944. sovjetske trupe, zajedno sa NOVJ oslobodile su istočne i južne delove Jugoslavije , uključujući i prestonicu, Beograd. Berlinska ofanzivna operacija počela je 16. aprila 1945. a Berlinski garnizon je kapitulirao 2. maja. Feldmaršal Vilhelm Kajtel potpisao je akt o predaji nemačkog Vermahta u sedištu 5. udarne armije u Karlshorstu, u Berlinu, 8. maja 1945. u 22 i 43 po srednjoevropskom vremenu . Borbe su trajale 1.418 dana.

Ulazak Crvene armije u Berlin 1945. godine

PRESUDNE BITKE

OPERACIJA BARBAROSA: OD USHIĆENjA DO OČAJANjA

Operacija Barbarosa ( nemački: Unternehmen Barbarossa ) bila je invazija na Sovjetski Savez od strane nacističke Nemačke i njenih saveznika iz sila Osovine započeta u nedelju, 22. juna 1941. godine. Bila je to najveća i najkrvavija kopnena ofanzivna operacija u ljudskoj istoriji, u kojoj je učestvovalo približno 10 miliona boraca, sa gubicima do kraja operacije većim od 8 miliona ljudi.

Prema nemačkom Generalnom planu Istok krajnji cilj je bio proširenje „životnog prostora“ za Nemačku i konačno istrebljenje autohtonih slovenskih naroda putem masovne deportacije u Sibir , germanizacije , porobljavanja i genocida.

Tokom operacije, više od 3,8 miliona vojnika Osovine izvršilo je invaziju na zapadni Sovjetski Savez duž fronta od 2.900 kilometara.

Nemačka komanda je očekivala brz slom sovjetskog otpora, a umesto toga, Crvena armija je odbila najmoćnije napade nemačkih oružanih snaga i uvukla ih u rat iscrpljivanja. Serija nemačkih uspeha prekinuta je bitkom za Moskvu krajem 1941. posle koje je usledila sovjetska zimska kontraofanziva.

Operacija Barbarosa u brojkama

Vreme odvijanja: 22. jun – 30. septembar 1941.

Protivnici: SSSR - Nacistička Nemačka uz podršku Rumunije, Italije, Mađarske, Finske, Slovačke, Hrvatske

Prostor sukoba: teritorija SSSR-a , Istočna Evropa

Rezultati: operativni - poraz sovjetskih trupa u graničnim bitkama i povlačenje duboko u zemlju sa relativno malim gubicima za Vermaht i nemačke saveznike ;

strateški - neuspeh strategije blickriga , osmišljene da porazi SSSR tokom kampanje 1941. godine.

Snage SSSR: 2,742 miliona ljudi + 619 hiljada Rezerva Glavne komande (VSE),

13.981 tenk, 9.397 aviona ( 7.758 ispravnih), 52.666 topova i minobacača

Snage Osovine: Nemačka 4 miliona 50 hiljada ljudi + 0,85 miliona saveznika

4215 tenkova + 402 tenka saveznika, 4,36 hiljada aviona + 964 aviona saveznika

43.812 topova i minobacača + 6673 topova i minobacača saveznika [

GUBICI

SSSR: 2.630.067 ubijenih i zarobljenih, 877.815 ranjenih i bolesnih

Nemački: po izveštaju Vermahta 841.542 ljudi, a američki vojni posmatrači procenili su da su nemački gubici do 11. decembra 1941. godine iznosili 1,3 miliona poginulih

Foto Arhiva

BITKA ZA MOSKVU

Bitka za Moskvu bila je jedna od prekretnica u Drugom svetskom ratu i Velikom otadžbinskom ratu i vođena je od 30. septembra 1941. do 20. april 1942. godine. Počela je strateškom ofanzivnom operacija nemačkih trupa u jesen i zimu 1941. pod imenom „Tajfun“. Sovjetska kontraoperacija podeljena je na dva perioda: defanzivni (30. septembar – 5. decembar 1941.) i ofanzivni, 5. decembar 1941. – 20. april 1942.). .

Tokom odbrambene faze bitke za Moskvu, sovjetska komanda je nametnula neprijatelju „rat iscrpljivanja“ i tokom bitke sve rezerve nemačke komande bile istrošene a sovjetska komanda je uspela da sačuva svoje glavne snage. Osetivši prekretnicu u bici, sovjetska komanda je izdala naređenje za kontraofanzivu.

Komandant nemačke 2. pancer armije, Guderijan, zapisao je: “Ofanziva na Moskvu je propala. Sve žrtve i napori naših hrabrih trupa bili su uzaludni. Pretrpeli smo ozbiljan poraz, koji je, zbog tvrdoglavosti vrhovne komande, doveo do kobnih posledica u narednim nedeljama. Nemačka ofanziva je dostigla kriznu tačku, a snaga i moral nemačke vojske su bili slomljeni“.

vikipedia

Bitka za Moskvu u u brojkama

Vreme bitke: 30. septembar 1941 – 20. april 1942

Prostor: severna, severozapadna, zapadna, jugozapadna, južna predgrađa Moskve , SSSR

Rezultat: strateška pobeda SSSR-a, propast plana Barbarosa i operacije Tajfun

Protivnici: SSSR – Nemačka i Legija francuskih dobrovoljaca

Snage SSSR: 1.250.000 ljudi, 96 divizija, 990 tenkova, 7.600 topova i minobacača,

667 aviona.

Snage Nemačke: 1.929.406 ljudi, 78 divizija, 1.700 tenkova, 14.000 topova i minobacača,

1.390 aviona.

Gubici

SSSR: nenadoknadivi 937.000, sanitetski 899.000

Nemačka: po zvaničnim izveštajima Berlina ukupno 500.000, mnogo veći po pojedinačnim izveštajima komandanata jedinica pod Moskvom

STALjINGRADSKA BITKA

Staljingradska bitka bila je jedna od najvažnijih i najvećih bitaka Drugog svetskog rata i Velikog otadžbinskog rata između Crvene armije i Vermahta uz podršku vojski zemalja Osovine. Završila pobedom Crvene armije koja je u njoj „slomila kičmu Vemahtu“.

Odvijala se od 17. jula 1942. do 2. februara 1943. na teritoriji današnje Voronješke , Rostovske , Volgogradske oblasti i Republike Kalmikije .

Ofanziva nacističke Nemačke i njenih saveznika , operacija „Plavo“ , trajala je od 17. jula do 18. novembra 1942. sa ciljem zauzimanja Velike okuke Dona , Volgodonske prevlake i Staljingrada (današnjeg Volgograda) čime bi bile blokirane saobraćajne veze između centralnih regiona SSSR- a i Kavkaza i stvorila bi se odskočna daska za zauzimanje kavkaskih naftnih polja. Između jula i novembra 1942. godine, u operaciji „Uran“ Crvena armija je uspela da veže jedinice 6. armije Vermahta u bitkama u ruševinama Staljingrada, a zatim da ih opkoli u operaciji „Prsten“. Opkoljena grupa je kapitulirala 2. februara 1943. a komandant 6. armije, feldmaršal Fridrih Paulus i još 24 generala su zarobljeni .

Ova pobeda Crvene armije označila je početak preuzimanja strateške inicijative od strane sovjetske Vrhovne komande. Staljingradska bitka je jedna od najbrutalnijih i najkrvavijih u ljudskoj istoriji po ukupnom broju nenadoknadnih gubitaka (poginuli, umrli od rana u bolnicama, nestali u akciji). Gubici civila procenjuju se između 40 i 70 hiljada. Datum završetka Staljingradske bitke od 2005. praznuje se kao Dan vojne slave Rusije .

vikipedija

Staljingradska bitka u brojkama

Vreme odvijanja: 17. jul 1942 – 2. februar 1943

Prostor: Staljingradska oblast , SSSR

Rezultat: Pobeda SSSR-a, poraz trupa nacističke Nemačke i njenih saveznika, neuspeh ofanzive Osovine na Istočnom frontu, početak kontraofanzive Crvene armije

Protivnici: SSSR - Sile Osovine: Nemačka, Italija, Rumunija, Mađarska, Hrvatska

Snage SSSR: do početka operacije 386 hiljada ljudi, 2200 topova i minobacača, 230 tenkova, 714 aviona. Sovjetska strana je naknadno uvela 11 armijskih štabova, 8 tenkovskih i mehanizovanih korpusa, 56 divizija i 39 brigada. Ukupan broj učesnika bitke 1,140 miliona ljudi

Snage Sila Osovine: Na početku operacije 430 hiljada ljudi, 3000 topova i minobacača

250 tenkova i jurišnih topova, 1200 aviona, a 19. novembra 1942. ljudstvo je uvećano na 987.300

Gubici SSSR : nenadoknadivi 478.741 ljudi, sanitetski 650878 ljudi

Gubici Sila Osovine: oko 1.500.000 ljudi

KURSKA BITKA

Kurska bitka ( 5. jul – 23. avgust 1943) bila je niz strateških odbrambenih i ofanzivnih operacija Crvene armije u Velikom otadžbinskom ratu sa ciljem da se omete velika ofanziva Vermahta i porazi njegova strateška grupacija. Po razmerama, angažovanim snagama i resursima, intenzitetu, rezultatima i vojno-političkim posledicama, to je jedna od ključnih bitaka Drugog svetskog rata i Velikog otadžbinskog rata. U njoj je učestvovalo oko 2 miliona ljudi, 6 hiljada tenkova, 4 hiljade aviona; Bitka koja je trajala 50 dana i u istoriografiji smatra najvećom tenkovskom bitkom u istoriji otvorila je put sovjetskoj ofanzivi 1944-45. godine.

Nakon završetka Kurske bitke strateška inicijativa je konačno prešla u ruke Crvene armije , koja je nastavila da izvodi ofanzivne operacije do kraja rata. Tokom povlačenja sa teritorije SSSR-a, Vermaht je primenio taktiku spaljene zemlje.

vikipedia

Kurska bitka u brojkama

Vreme trajanja: 5. jul – 23. avgust 1943.

Prostor: Kurska izbočina

Rezultat: Pobeda Crvene armije, Nemačka je izgubila sposobnost da sprovodi velike strateške ofanzivne operacije na Istočnom frontu

Protivnici: SSSR – Nemačka

Snage SSSR: do početka operacije 1,3 miliona ljudi + 0,6 miliona u rezervi ,

3444 tenka + 1,5 hiljada u rezervi, 19.100 topova i minobacača + 7,4 hiljade u rezervi,

2172 aviona + 500 u rezervi

Snage Nemačke: oko 900 hiljada ljudi, 2758 tenkova i samohodnih topova, oko 10 hiljada topova, oko 2.050 aviona

Gubici SSSR: oko 254.470 poginulih, zarobljenih, nestalih, 608.833 ranjenih, bolesnih

153 hiljade komada streljačkog naoružanja, 6.064 tenkova i samohodnih topova

5.245 topova i minobacača, 1.626 borbenih aviona

Gubici Nemačke: ukupno oko 500 hiljada ljudi, oko 2.900 tenkova, najmanje 1.696 aviona

BITKA ZA BERLIN

Berlinska operacija je najveća bitka u istoriji, u kojoj je sa obe strane učestvovalo oko 3,5 miliona ljudi, 52 hiljade topova i minobacača, 7.750 tenkova i 11 hiljada aviona.

Bitka za Berlin bila je jedna od poslednjih strateških operacija sovjetskih trupa na evropskom ratištu tokom koje je Crvena armija okupirala Berlin što je dovelo do bezuslovne predaje Nemačke .

Operacija je trajala 17 dana, od 16. aprila do 2. maja 1945, a tokom nje su sovjetske trupe napredovale ka zapadu 100 do 220 km, na borbenom frontu širine oko 300 kilometara.

Nemačka komanda je predvidela ofanzivu sovjetskih trupa i pažljivo se pripremila da je odbije. Od Odre do Berlina izgrađena je duboko ešelonirana odbrana, a sam grad je pretvoren u moćnu odbrambenu tvrđavu.

Bitka je počela 16. aprila , u 2 ujutro artiljerijskom pripremom u zoni 1. Beloruskog fronta, vatrom 9.000 topova i minobacača, kao i više od 1.500 sistema „kaćuša“ BM-13 i BM-31 RS. U podne 25. aprila, obruč oko Berlina je zatvoren. Do tada je berlinski garnizon brojao najmanje 200 hiljada ljudi, 3 hiljade topova i 250 tenkova, a odbrana grada je bila pažljivo osmišljena i dobro pripremljena. Do 26. aprila, šest armija 1. Beloruskog fronta i tri armije 1. ukrajinskog fronta učestvovale su u jurišu na Berlin, sa 464 hiljade ljudi, 1.500 tenkova i samohodnih topova, 12.700 topova i minobacača i 2.100 raketnih bacača. Rano ujutro 1. maja jurišna zastava 150. pešadijske divizije podignuta je iznad Rajhstaga.

U noći 1. maja načelnik Generalštaba nemačkih kopnenih snaga, general Krebs , obavestio je komandanta 8. gardijske armije, generala V. I. Čujkova, o Hitlerovom samoubistvu i predlogu nove nemačke vlade da se zaključi primirje. Staljin je ponovio svoj kategorični zahtev za bezuslovnu predaju. U 18 časova 1. maja, nova nemačka vlada je odbila zahtev za bezuslovnu predaju, a sovjetske trupe su nastavile napad U jedan sat ujutru 2. maja, radio-stanice 1. beloruskog fronta primile su poruku: „Molimo vas da prekinete vatru. Šaljemo parlamentarce na Potsdamski most.“ Do kraja dana, trupe 8. gardijske armije očistile su centralni deo Berlina od neprijatelja i Nemačka je bezuslovno kapitulirala.

vikipedia

Bitka za Berlin u brojkama

Vreme trajanja: 16. april – 2. maj 1945.

Prostor: Berlin , Nemačka

Rezultat: Pobeda SSSR-a

Protivnici: SSSR, Poljski komitet nacionalnog oslobođenja - Nemačka

Snage SSSR : 2,35 miliona ljudi, 6.250 tenkova, više od 7.500 aviona

Snage Nemačke: 1 milion ljudi, 1.500 tenkova, više od 3.300 aviona,

9.303 topa i minobacača

Gubici SSSR: Crvena armija 81.116 poginulih, 274.184 ranjenih

Poljske trupe: 2.825 poginulih, 6.067 ranjenih

Gubici Nemačke: oko 400 hiljada smrtno stradalo, oko 380 hiljada zarobljenih. Gubici Folksšturma, policije, Todove organizacije, Hitler-jugenda, Rajhsferajna i Radničke službe nisu poznati.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije