GRADILI PUTEVE I PRUGE, A UMIRALI OD GLADI I UMORA: Na srpskom groblju u Kastelanu otkriven spomenik Ssrbima stradalim u Velikom ratu

POKRAJINA Trento (Trentino), na severu Italije, čije je sedište grad Rovereto, koji se naziva prestonicom mira, i u čijoj blizini se nalazi seoce Kastelano, sa svega 800 žitelja, bilo je mesto robovanja za stotine Srba tokom Prvog svetskog rata. Mnogi od njih su ovde ostavili živote - rekao je ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nikola Selaković, prilikom posete ovom mestu, gde je otkriven spomenik stradalim Srbima.

Foto promo

- Ispod planinskih vrhova, koji premašuju 2.000 metara, otkrili smo tablu sa nazivom "Srpska staza". To je staza koju su Srbi kao ratni zarobljenici, kako iz Kraljevine Srbije, tako i iz Bosne i Hercegovine, Like i Severne Dalmacije, osuđeni na prinudni rad samo zato što su pripadali srpskom narodu, prolazili i mnogi od njih tu i skončali. Do danas nije bilo obeležja o njihovom stradanju - kazao je Selaković.

Ispod vrha od 2.059 metara nalazi se lokalitet koji meštani nazivaju - Srpsko groblje. Na Srpskom groblju ovog vikenda podignut je spomenik i u njega uklesane reči, kojima će, po rečima ministra, ti naši ljudi biti sačuvani od zaborava.

- Do prošle godine za njih nismo znali, kao ni za Srpsku stazu i Srpsko groblje, ali su dvojica vrednih Italijana, Mauricio i Klaudio, dvojica istoričara, članova lokalnog istorijskog društva, sačuvali priču od zaborava i čak izvršili istraživanja metal-detektorima na mestu groblja. Po nađenim novčićima, tokama od kaiševa, dugmićima sa odela, utvrdili su da tu počivaju srpski vojnici iz Prvog svetskog rata - dodao je Selaković.

Nedaleko od "grada mira", nalazi se spomen-kosturnica sa sačuvanim posmrtnim ostacima 22.000 austrougarskih, italijanskih i čehoslovačkih vojnika iz Prvog svetskog rata. Kroz ovaj grad, naime, prolazila je linija Severno-italijanskog fronta.

Foto promo

- Ovde se nalazi i veliko zvono, kako meštani kažu, najveće pokretno zvono na svetu, koje svake nedelje, leti u 9.30, a zimi u 8.30, otkucava 100 puta u slavu svih stradalih u svim ratovima u svetu. To zvono je napravljeno 1924. godine, kršteno 1925. i tada nazvano Marija Dolores. Jedinstveno je po tome što je izliveno od topovskih cevi svih vojski, učesnica u Prvom svetskom ratu. Dakle, u njega su izlivene i topovske cevi koje su pripadale Kraljevini Srbiji. U čast naše posete i u čast palih srpskih junaka, napravljen je izuzetak, pa je zvonilo ovoga puta tačno u podne - kazao je Selaković.

On je u subotu položio venac kod Kapele palih boraca i spomen-ploče, u Kastelanu i tada objasnio da srpski zatočenici, dovedeni na prinudni rad, nisu bili samo vojni zarobljenici, već i civili, Srbi koji su živeli na području Austrougarske.

Oni su obavljali teške fizičke radove, a umirali su od gladi, iscrpljenosti, zaraza i smrzavanja pod snežnim lavinama. Većina njihovih potomaka doskoro nije znala gde počivaju.

Mnogi Srbi su tokom Velikog rata internirani u zarobljeničke logore u Austrougarsku, Nemačku, Bugarsku i Tursku. Logori u Italiji i Turskoj služili su za težak prinudni rad. Samo u 1916. godini, u radnim odeljenjima u Tirolu, bilo je angažovano više od 8.000 zarobljenih srpskih vojnika. U Kastelanu, Srbi su bili zatočeni u lokalnom zamku i školskoj zgradi. Radili su na transportu municije, pravljenju naoružanja, izgradnji i održavanju puteva, izgradnji železnice i žičara, na njivama i imanjima, a uslovi u kojima su živeli bili su nehumani. Čak je zabeležena jedna pobuna 1916, koja je ugušena brutalnošću čuvara.

Foto promo

Državna komemoracija

INICIRAĆU da komemoracija u Kastelanu postane državni događaj, koji ćemo kao država obeležavati svake godine, poručio je ministar Selaković. Spomenik na Srpskom groblju podiglo je Ministarstvo uz podršku regije Trentino Alto Adiđe i Opštine Vila Lagarina.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije